#માં નો પાલવ." (Maa No Palav)
શાળામાં ગુરુજીએ કહ્યું કે માં ના પાલવ પર નિબંધ લખો... તો લખવાવાળા વિદ્યાર્થીએ માં ના પાલવ પર શું સરસ લખ્યું. ..પૂરું વાંચશો તો હૃદય ભરાઈ જશે."
આદરણીય ગુરુજી...
માં ના પાલવ નો સિદ્ધાંત માં ને ગરિમામય છબી પ્રદાન કરવા માટે હતો. એની સાથેજ... "માં નો પાલવ" ચૂલા ઉપરથી ઉતારવા એ ગરમ વાસણો ને પકડવાના કામ માં આવતો હતો.
માં ના પાલવ ની તો વાતજ ન્યારી હતી. માં ના પાલવ પર તો ઘણું ઘણું લખી શકાય એમ છે. જેમ કે.....
માં નો પાલવ ઘરમાં રાખેલ સામાન ઉપરથી ધૂળ સાફ કરવામાં પણ સહાયક થતો. કયારેક કોઈ વસ્તુ ખોવાય જાય તો માં ના પાલવ ને ગાંઠ બાંધી નિશ્ચિન્ત થઈ જતા કે જલ્દી મળી જશે અને મળી પણ જતી.
"..આખો સંસાર નાનો લાગે, જ્યારે 'મ' નો કાનો લાગે... "મા"😘 ..."
સારાં નરસાં પ્રસંગોની એ પળો મને હજુ યાદ છે.
બુરી નજરથી બચાવતો તારી સાડીનો પાલવ.
અરે મા ! તું હતી ત્યાં સુધી હું જમીને ઉઠતો.
હાજર થઈ જતો હાથ લૂછવાં તારી સાડીનો પાલવ.
🖊️ભારતી ત્રિવેદી દવે. (સુરેન્દ્રનગર)
મા એ, કદી ગણ્યું જ નહી..
જીવનની, તાવડી પર સંસારની રોટલીઓ શેકતા શેકતા આંગળીમાં કેટલાં ચટકા લાગ્યા
મા એ , કદી ગણ્યું જ નહી..
પતિની, સાથે સાથે બાળકોની સંભાળ રાખતા રાખતા વડીલોનું માન રાખતા રાખતા કેટલી વખત ઝુકી હશે
મા એ , કદી ગણ્યું જ નહી..
નાની અમથી, ભૂલ થાય એટલે ઘરના લોકોની, બહારના લોકો ની ખરી ખોટી સાંભળી પણ લીધી કાળજાનાં કેટલાં કટકા થયા
મા એ , કદી ગણ્યું જ નહી..
એક, માટે બીજા માટે આની માટે એની માટે જીવતા જીવતા એ પોતાની માટે કેટલું જીવી..
મા એ, કદી ગણ્યું જ નહી..
પક્ષી, માળેથી દૂર ઊડી ગયાં માને માળામાં જ છોડી ગયાં ઐશ્વર્યની થઈ સંતાન ઘેલી માને, ખુદને કેટલું મળ્યું માન મા એ કદી અનુભવ્યું પણ નહી
હા , આખું જીવન બધા માટે સમર્પિત થયા બાદ પણ માએ, કદી ગણ્યું જ નહી ...!!
એ, માનું આપણે શું ઋણ ચુકવવાના..? બસ, એમને અંતર ના વંદન સાથે સમર્પિત..
શાળામાં ગુરુજીએ કહ્યું કે માં ના પાલવ પર નિબંધ લખો... તો લખવાવાળા વિદ્યાર્થીએ માં ના પાલવ પર શું સરસ લખ્યું. ..પૂરું વાંચશો તો હૃદય ભરાઈ જશે."
માં નો પાલવ (Maa No Palav)
આદરણીય ગુરુજી...
માં ના પાલવ નો સિદ્ધાંત માં ને ગરિમામય છબી પ્રદાન કરવા માટે હતો. એની સાથેજ... "માં નો પાલવ" ચૂલા ઉપરથી ઉતારવા એ ગરમ વાસણો ને પકડવાના કામ માં આવતો હતો.
માં ના પાલવ ની તો વાતજ ન્યારી હતી. માં ના પાલવ પર તો ઘણું ઘણું લખી શકાય એમ છે. જેમ કે.....
માં નો પાલવ બાળકોના પરસેવા અને આંસુ લૂછવા, ગંદા કાન, કે મોઢું સાફ કરવા માટે પણ પ્રયોગ માં લેવાતો. "માં ના પાલવ" ને માં પોતાના હાથ લુછવા નેપકીન ના રૂપમાં પણ ઉપયોગ કરી લેતી હતી. ... બાળકોને જમ્યા પછી માં ના પાલવ થી મોઢું લૂછવાનો બાળકોને પોતાનો અનેરો આનંદ આવતો હતો.
ક્યારેક આંખમાં કંઈ ખૂંચતું તો માં નો પાલવ ગોળ ગૂંચણું બનાવી ફૂંક મારી ગરમ કરી આંખ પર લગાવતી ત્યારે દુ:ખાવો એની મેળે બંધ થઈ જતો. ..માં ના ખોળા માં સુવા વાળા બાળકો માટે માં નો ખોળો ગાદી અને માં નો પાલવ ચાદર નું કામ કરી જતાં.
જ્યારે પણ કોઈ અજાણ્યું આંગતુક ઘરે આવતું ત્યારે તો બાળક માં ના પાલવ ની પાછળ સંતાવા ઉપયોગ કરતો. ...તેવીજ રીતે બાળક જ્યારે જ્યારે શરમાઈ જાય ત્યારે પોતાનું મોઢું માં ના પાલવ થી ઢાંકી દેતો. અને જયારે બાળકને બહાર જવું હોય ત્યારે માં નો પાલવ પકડી લેતો અને તે એક માર્ગદર્શક બની જતો.
જ્યાં સુધી બાળકના હાથમાં માં નો પાલવ પકડ્યો હોય, ત્યાં સુધી આખું બ્રહ્માંડ તેની મુઠ્ઠી માં હોય તેવો આભાસ થતો. જયારે શિયાળા ની ઋતુ હોય તો માં નો પાલવ માતા પોતાના બાળકને ચારો કોરથી વીંટાળી ઠંડીથી બચાવવા ના પ્રયત્ન કરતી. અને... જયારે ખૂબ વરસાદ પડે તો *માં નો પાલવ* છત્ર બની મોઢું ઢાંકવા પ્રયત્ન કરતી.
માં નો પાલવ એપ્રન તરીકે પણ કામ કરતો. અને હાથ લૂંછણીયા તરીકે પણ ઉપયોગ કરી લેતી. માં નો પાલવ ઝાડ પર થી પડેલા જાબું અને સુગંધિત ફૂલો ને ભેગા કરવા અને લાવવા ઉપયોગમાં લેવાતો. કયારેક... અનાજ, દાન, પ્રસાદ ના સંકલન માટે માં ના પાલવ વપરાતો.
ક્યારેક આંખમાં કંઈ ખૂંચતું તો માં નો પાલવ ગોળ ગૂંચણું બનાવી ફૂંક મારી ગરમ કરી આંખ પર લગાવતી ત્યારે દુ:ખાવો એની મેળે બંધ થઈ જતો. ..માં ના ખોળા માં સુવા વાળા બાળકો માટે માં નો ખોળો ગાદી અને માં નો પાલવ ચાદર નું કામ કરી જતાં.
જ્યારે પણ કોઈ અજાણ્યું આંગતુક ઘરે આવતું ત્યારે તો બાળક માં ના પાલવ ની પાછળ સંતાવા ઉપયોગ કરતો. ...તેવીજ રીતે બાળક જ્યારે જ્યારે શરમાઈ જાય ત્યારે પોતાનું મોઢું માં ના પાલવ થી ઢાંકી દેતો. અને જયારે બાળકને બહાર જવું હોય ત્યારે માં નો પાલવ પકડી લેતો અને તે એક માર્ગદર્શક બની જતો.
જ્યાં સુધી બાળકના હાથમાં માં નો પાલવ પકડ્યો હોય, ત્યાં સુધી આખું બ્રહ્માંડ તેની મુઠ્ઠી માં હોય તેવો આભાસ થતો. જયારે શિયાળા ની ઋતુ હોય તો માં નો પાલવ માતા પોતાના બાળકને ચારો કોરથી વીંટાળી ઠંડીથી બચાવવા ના પ્રયત્ન કરતી. અને... જયારે ખૂબ વરસાદ પડે તો *માં નો પાલવ* છત્ર બની મોઢું ઢાંકવા પ્રયત્ન કરતી.
માં નો પાલવ એપ્રન તરીકે પણ કામ કરતો. અને હાથ લૂંછણીયા તરીકે પણ ઉપયોગ કરી લેતી. માં નો પાલવ ઝાડ પર થી પડેલા જાબું અને સુગંધિત ફૂલો ને ભેગા કરવા અને લાવવા ઉપયોગમાં લેવાતો. કયારેક... અનાજ, દાન, પ્રસાદ ના સંકલન માટે માં ના પાલવ વપરાતો.
માં નો પાલવ ઘરમાં રાખેલ સામાન ઉપરથી ધૂળ સાફ કરવામાં પણ સહાયક થતો. કયારેક કોઈ વસ્તુ ખોવાય જાય તો માં ના પાલવ ને ગાંઠ બાંધી નિશ્ચિન્ત થઈ જતા કે જલ્દી મળી જશે અને મળી પણ જતી.
માં ના પાલવ ની ગાંઠ લગાવી એક હાલતી-ચાલતી બેન્ક કે તિજોરી બની જતી અને જો બાળક નું નસીબ જોર કરે તો ક્યારેક બેંકમાંથી થોડા પૈસા પણ મળી જતાં.
મને નથી લાગતું કે વિજ્ઞાન કે ઔધોગિક ક્રાંતિ માં ના પાલવ નો વિકલ્પ શોધી શક્યું હોય.
માં નો પાલવ બીજું કાંઈ નહીં, પણ એક જાદુઈ અનુભવ છે.
સ્નેહ અને સંબંધ રાખવાવાળા પોતાની માં ના આ પ્રેમ અને સ્નેહ નો હંમેશા અનુભવતા હોય છે. જે આજની પેઢીના સમજી શકશે જ નહીં.
પણ... હવે જીન્સ પહેરવા વાળી માતાઓ પાલવ લાવશે ક્યાંથી ? ખબર નહીં.....!!!!
આ વાત સાડલા પહેરેલ માં ના પાલવ નો આસ્વાદ આપવા વાળી દરરેક માતાઓ ને સમર્પિત. — અજ્ઞાત" 🖊️___આ વાતના સર્જકનું નામ કોઈ વાચક શોધી આપશે તો અહીં પ્રગટ કરવાનું ગમશે.""
મને નથી લાગતું કે વિજ્ઞાન કે ઔધોગિક ક્રાંતિ માં ના પાલવ નો વિકલ્પ શોધી શક્યું હોય.
માં નો પાલવ બીજું કાંઈ નહીં, પણ એક જાદુઈ અનુભવ છે.
સ્નેહ અને સંબંધ રાખવાવાળા પોતાની માં ના આ પ્રેમ અને સ્નેહ નો હંમેશા અનુભવતા હોય છે. જે આજની પેઢીના સમજી શકશે જ નહીં.
પણ... હવે જીન્સ પહેરવા વાળી માતાઓ પાલવ લાવશે ક્યાંથી ? ખબર નહીં.....!!!!
આ વાત સાડલા પહેરેલ માં ના પાલવ નો આસ્વાદ આપવા વાળી દરરેક માતાઓ ને સમર્પિત. — અજ્ઞાત" 🖊️___આ વાતના સર્જકનું નામ કોઈ વાચક શોધી આપશે તો અહીં પ્રગટ કરવાનું ગમશે.""
માનો પાલવ .."
તું નથી પણ છે હાથમાં તારી સાડીનો પાલવ.
ઉદાસ મનને શાતા આપે તારી સાડીનો પાલવ.
અમીનાં પાન કરાવ્યાં તમે મને ખોળે સુવડાવી.
પછી હોઠને સ્પર્શે છે તારી સાડીનો પાલવ.
ડગુ મગુ પગલી ભરતાં ભરતાં હું પડી જતો.
આંખનાં આંસુ લૂછતો તારી સાડીનો પાલવ.
સુરજના તાપની શી મજાલ કે મને જરી સ્પર્શે !
સમિયાણો બની જતો તારી સાડીનો પાલવ.
તું નથી પણ છે હાથમાં તારી સાડીનો પાલવ.
ઉદાસ મનને શાતા આપે તારી સાડીનો પાલવ.
અમીનાં પાન કરાવ્યાં તમે મને ખોળે સુવડાવી.
પછી હોઠને સ્પર્શે છે તારી સાડીનો પાલવ.
ડગુ મગુ પગલી ભરતાં ભરતાં હું પડી જતો.
આંખનાં આંસુ લૂછતો તારી સાડીનો પાલવ.
સુરજના તાપની શી મજાલ કે મને જરી સ્પર્શે !
સમિયાણો બની જતો તારી સાડીનો પાલવ.
સારાં નરસાં પ્રસંગોની એ પળો મને હજુ યાદ છે.
બુરી નજરથી બચાવતો તારી સાડીનો પાલવ.
અરે મા ! તું હતી ત્યાં સુધી હું જમીને ઉઠતો.
હાજર થઈ જતો હાથ લૂછવાં તારી સાડીનો પાલવ.
🖊️ભારતી ત્રિવેદી દવે. (સુરેન્દ્રનગર)
ગુજરાતી કહેવત: "માં તે માં બીજા વગડાના વા"
જીવનની, તાવડી પર સંસારની રોટલીઓ શેકતા શેકતા આંગળીમાં કેટલાં ચટકા લાગ્યા
મા એ , કદી ગણ્યું જ નહી..
પતિની, સાથે સાથે બાળકોની સંભાળ રાખતા રાખતા વડીલોનું માન રાખતા રાખતા કેટલી વખત ઝુકી હશે
મા એ , કદી ગણ્યું જ નહી..
નાની અમથી, ભૂલ થાય એટલે ઘરના લોકોની, બહારના લોકો ની ખરી ખોટી સાંભળી પણ લીધી કાળજાનાં કેટલાં કટકા થયા
મા એ , કદી ગણ્યું જ નહી..
એક, માટે બીજા માટે આની માટે એની માટે જીવતા જીવતા એ પોતાની માટે કેટલું જીવી..
મા એ, કદી ગણ્યું જ નહી..
પક્ષી, માળેથી દૂર ઊડી ગયાં માને માળામાં જ છોડી ગયાં ઐશ્વર્યની થઈ સંતાન ઘેલી માને, ખુદને કેટલું મળ્યું માન મા એ કદી અનુભવ્યું પણ નહી
હા , આખું જીવન બધા માટે સમર્પિત થયા બાદ પણ માએ, કદી ગણ્યું જ નહી ...!!
એ, માનું આપણે શું ઋણ ચુકવવાના..? બસ, એમને અંતર ના વંદન સાથે સમર્પિત..